14 Oca Sadece GÖZ değil!
Göz sembolü, her şeyi bilen, her şeyi gören ilahilik ve sezgisel görü niteliğini simgeler. Göz aynı zamanda, tüm güneş tanrıların ve onların hayat verici güneşle aşılama gücünün sembolü ve bilginin kaynağı olarak kabul edilir.
Mitolojilerde Güneş “her şeyi gören göz” olarak tanımlanır ve gözle sembolize edilir. Mısır güneş tanrısı Horus bunun en meşhur örneğidir. Oysa bu geç tarihli bir mitolojik öyküdür ve çok daha öncesindeki mitolojik inançlarda göz veya tek göz imgesi bolca kullanılmıştır. Hatırlanacak olursa J. R. Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi romanında da bu unsur öne çıkan semboller arasındaydı.
TEK GÖZ TANRI’NIN EBEDİLİĞİN SEMBOLÜDÜR
Tek göz Tanrı’nın, ebediliğin, kendi kendine yeterli olanın sembolüdür. Batı sembolizminde sağ göz güneşin, günün ve geleceğin sembolleri olurken sol göz ise ayın, gecenin ve geçmişin sembolüdür. Doğuda ise bunun tam tersi doğru kabul edilir. Göz, manyetik veya mistik akışkanın ve arındırıcı ışığın kaynağı olarak kabul edilir.
Bazı kesimler tarafından; Horus’un Gözü’nün Lucifer’in (şeytan) her şeyi gören gözü olarak da nitelendirilmektedir. Yine bir takım kesimler tarafından Masonik Örgütleri temsil ettiği düşünülen göz aslında ; sembolik olarak otorite’yi ve devlet gibi her şeyi kontrol eden örgütlenmeleri ifade etmektedir.
Horus’un gözleri eski Mısır mitolojisinde güneş ve ayı temsil eder. Horus gözlerini açınca ortalığın aydınlandığına, kapatınca da karardığına inanılırdı. Tabutlara ve lahitlere yerleştirilen bu gözler sayesinde mumyaların ölümden sonraki yaşamda engelle karşılaşmayacakları ve huzurlu olacakları düşünülürdü. İyileştirici ve koruyucu güçleri olduğuna inanıldığından Mısırlılar, tılsım veya dövme şeklinde vücutlarında Horus’un gözünü bulundurmaya gayret ederlerdi.
Horus’un gözünün Antik Mısır geleneğinde başlıca iki anlamda kullanıldığı belirtilir:
Horus’un gözü, manevi anlamıyla, vicdanın gözünden hiçbir şeyin kaçmayacağını, insanın iç âlemindeki her niyetini ve yaşamdaki her davranışını gözden kaçırmayan bu merhametsiz yargıcın keskin bakışını sembolize eder. Bu vicdanın 24 saat kapanmadan açık kalan gözüdür. Bu yüzden Güneş ve Ay, Horus’un gözleri olarak ifade edilir. Çünkü Güneş ve Ay’ın her ikisi nöbetleşe, gece ve gündüz insanın üzerinden eksik olmaz, Horus’un 24 saat açık kalan gözleri gibi. (Bu nedenle Horus’un gözü güneşle temsil edilen Ra’nın gözü olarak da ifade edilir.) Bu, vicdanın karşıtı olan nefsaniyetin hiç işine gelmez; nefsaniyeti ve kötülüğü temsil eden Seth de bu yüzden bu gözü çıkarmaya çalışmıştır. Antik Mısır mitolojisine göre, Horus sonunda bu gözünü babası Osiris’e vermiş ya da Osiris’in kullanımına bırakmıştır.
Horus’un gözü, biçimsel anlamıyla, Tanrı’nın birliğini (tekliğini) matematiksel olarak gösteren bir semboldür.
Gözün sembolik veya ikonografik olarak kullanımının birçok türü vardır. Tek başına göz simgesinin çok geniş kullanıl alanı vardır.
Göz, simgesi bizim kültürümüzde Allah’ın her şeye kadir, kerim ve hayırsever olduğunu ifade ettiği gibi dünyevi anlamlarda kullanılabilir.
“Hamsa” veya avuç içinde resmedilmiş göz ise Arap ve Yahudilerde kem gözden koruyan, uzak tutan bir tür nazarlıktır. Hamse veya hamiş sözcüğü elin beş parmağını ifade eder. Aynı zamanda Hz. Muhammed’in (sav) kızı Fatma’nın veya Meryem’in eli anlamına gelir. Bu sebeple nazar ve yıldızı düşük tabirleri kullanılarak dile getirilen bazı durumlarda mavi göz simgesinin kullanılmasının duruma iyi geldiği söylenmektedir.
Her Şeyi Gören Göz sembolü dinler kadar eskidir. Kuşkusuz kökleri tarih öncesine güneşe Tanrı diye tapıldığı günlere ait dinlere dayanmaktadır.
Rig-Veda’daki bazı bölümleri 10 bin senelik olup Osiris efsanesinden bile eskidir, Güneş-Tanrı Surya’ ya söylenen ilahilerde “Her Şeyi Gören Göz” yer almıştır.
Bu sembol yıllar içinde gelişerek Mısır, Pers ve Yunan felsefesi yer aldı. Muhtemelen her şeyi gören gözü bize ilk ima eden Osiris efsanesidir.
Nazar veya kem göz kültürünün yaygın olduğu yerlerde bu tehlikeye karşı kullanılan bir çeşit uğurdur. Bizdeki nazar boncuğu da bu sınıfa giren örneklerdendir. El içinde göz şeklindeki nazarlıklar Türkiye, Yunanistan Kuzey Afrika ve Orta Doğu ve Hindistan’da kullanılmaktadır. Taşıyanı kötülüklerden koruyan üzerinde Her Şeyi Gören Göz amblemi bulunan Kuzey Amerika uğur parası, Eski Mısırdaki Horus’un Gözü, Hindistan’da Budha’nın Üçücü Gözü, Meksika’da ki Şaman inancından kalma ojo de venado nazarlığı, nazara karşı koruyucu nesnelerin diğer örnekleridir.
En başta da denildiği gibi. Göz sadece bir göz değil; tüm evreni içeren bir mananın sembolik çağrışımıdır. Bu her din,felsefe ve inanışta benzer şekilde ortaya çıkmıştır. Her gerçek bir efsane, her efsane bir gerçek yaratır.
Alışık olan göz, daima ışık alır..
Burcu Erim Dural
Kaynak : Mitoloji ; Dinler tarihi.